مقدمه ای بر تعریف ایمنی
در اینجا قصد داریم اندکی در ارتباط با مفهوم ایمنی عمومی بحث کنیم. ایمنی به چه معنا است؟ ریشه کلمه ایمنی از کجاست؟ و هر انچه باید در ارتباط با ایمنی بدانیم…
کلمه ایمنی “Safety” به طور مداوم در بسیاری از موضوعات مورد استفاده قرار می گیرد. ما تصور می کنیم بدلیل استفاده مکرر از این کلمه ، آن را به خوبی می شناسیم و مفهوم یکسانی برای همگان دارد اما حقیقت غیر از این است.
تحقیقات نشان می دهد کلمه ایمنی به تدریج و در طول زمان از ریشه خود فاصله گرفته و مفهوم آن مطابق با شرایط حال دچار تغییر است.
جالب است که بدانیم ، ریشه کلمه ایمنی (safety) ، کلمه فرانسوی Sauf ( آسیب ندیده یا ضربه نخورده) است که از کلمه لاتین Salvus (سالم و ایمن) آمده است.
تعریف مدرن ایمنی ، به قرن چهاردهم میلادی بر می گردد. در آن زمان برای بیان خصوصیات یک عمل به عنوان صفت از کلمه “ایمن” با معنی “بدون خطر” استفاده شده است و برای اولین بار در سال ۱۵۸۰ ثبت شده است.
اما ایمنی عمومی چیست؟
تعریف ساده این کلمه عبارت است از “عدم حضور پیامدهای ناخواسته مانند سوانح و حوادث” که در فرهنگ لغت به معنای امنیت، اسایش و حفظ سلامتی تعریف شده است.
بطور کل تعریف عمومی ایمنی می تواند به صورت زیر باشد:
ایمنی به خاصیت یا کیفیت سیستم گفته میشود که به معنای “ رهایی و درامان بودن از خطر، ایجاد شرایط امن و کاهش رویدادهای مضر و شرایط مخاطره آمیز و همچنین میزان فاصله از خطرات با رعایت اصول و مقررات در جهت حفاظت از نیروی انسانی ، تجهیزات و سازه ها” می باشد.
در استاندارد ISO 8402:1992 واژه ایمنی به صورت زیر تعریف شده است :
«ایمنی به شرایطی گفته میشود که احتمال خطر، آسیب یا خسارت مادی، به میزان قابل قبول محدود شده باشد»
ایمنی هرگز به طور صد درصد و مطلق حتی در مدت زمان کوتاه وجود ندارد، به همین علت کارشناسان عمدتا از اصطلاحاتی نظیر پیشرفت ایمنی ، ارتقاء ایمنی و … جهت سنجش و تایید شرایط موجود استفاده میکنند. از این رو ایمنی ، حفاظت نسبی در مقابل خطرات شناخته میشود.
منظور از ایمن یا غیر ایمن چیست؟
یک مکان ، یک کار معین و یا یک دستگاه زمانی ایمن شناخته میشود که احتمال خطر مرگ، جراحت ، بیماری و مشکلات احتمالی دیگر را در حد قابل قبول کاهش دهد.
شرایط نا ایمن به شرایطی گفته میشود که خطرات فیزیکی ، شیمیایی ، ارگونومی ، مکانیکی و… نیروی انسانی و تجهیزات را بدون امکان پیشگیری تهدید می کند.
ایمنی به دو صورت عمومی و اختصاصی مفهوم پیدا می کند.
ایمنی عام در صنعت شامل تشکیلات ایمنی در سیستم از لحاظ نیروی انسانی و ساختار اداری، شرایط نظم و انضباط درون کارگاهی، وضعیت دستورات ایمنی، آموزش کارگران، شرایط عبور و مرور ایمن، اگاهی پرسنل از علائم هشدارها ، پوستره ها و… می باشد.
ایمنی اختصاصی شامل ایمنی ساختمان و انبارها، ایمنی ماشین آلات و وسایل نقلیه، ایمنی برق، ایمنی حریق و ایمنی فردی می باشد.
در محیط های صنعتی با وجود ماشین آلات و ابزار فراوان، غالبا کارگران در معرض خطرات گوناگون قرار دارند. با پیشرفت فناوری و افزایش کاربرد ماشین در تولید نیز مخاطرات و احتمال بروز حوادث در این گونه محیط ها، فزونی می یابد. ایمنی صنعتی، علمی است که در پیشگیری از بروز حوادث در محیط کار به یاری انسان می شتابد و همواره در راستای حفاظت و حراست از نیروی کار و سرمایه، گام بر می دارد.
مهندسی ایمنی صنعتی چیست؟
باتوجه به تعریف ایمنی ، مهندسی ایمنی عبارت است از مقررات یا نظامی که برای کاهش وقوع حوادث از طریق حذف یا کنترل خطرات بکار می رود.
در مهندسی ایمنی صنعتی مسائلی که مورد کنترل و توجه قرار میگیرند عبارت اند از:
- پیشگیری از حوادث
- عوامل انسانی
- طراحی و جانمایی تجهیزات و دستگاه ها
- مدیریت و راهبری ایمنی
- بازرسی و اموزش
مدیریت ، مسئول ایمنی و بهداشت کارکنان است، همانگونه که یک مدیر برای بهره وری و سود اوری مسئولیت دارد در مورد ایمنی و بهداشت نیز چنین وضعیتی صادق است .
تولید از دست رفته ممکن است از طریق بهبود مدیریت مجدد احیا شود اما هیچ راهی برای جبران تلفات انسانی که در نتیجه بروز حوادث حاصل میشود ، وجود ندارد .
یک کارخانه ایده ال بایستی با صددرصد زمان و ظرفیت، فعالیت داشته باشد. این امر در صورت عدم اتلاف زمانی، نداشتن نواقص در فرآیند تولید و اهمیت دادن به متخصصین ایمنی جهت رفع معضلات و مسائل ایمنی تحقق پیدا می کند.
نظافت و سامان دهی مناسب کارگاهی ، مشکلات ایمنی را حذف کرده و باعث بهبود روحیه کارکنان و افزایش کارایی و اثر بخشی آنها میشود. اساسا کارکنان احساس رضایت بخشی به محیط های کاری تمییز دارند و می توانند وظایفشان را به درستی انجام دهند. چنانچه سامان دهی محیط کار با وظایف کارکنان عجین شود و در واقع به عنوان بخشی از کارشان تلقی گردد تبدیل به موضوعی جذاب برای مدیران تولید خواهد شد و کاهش هزینه های تولیدی، بهبود بازده کاری، بهره وری و افزایش انعطاف پذیری عملیات کاری را بدنبال خواهد داشت.
ایمنی و انظباط کارگاهی دارای 2 جنبه است :
- جنبه عمومی که شامل مقررات ایمنی است
- جنبه خاص که شامل دستورالعمل های ایمنی است
نظام آراستگی (5S)، به عنوان یکی از زیر نظام های مدیریت کیفیت جامع محسوب میشود ویکی از اساسی و ضروری ترین نظام برای واحد های صنعتی است.
اجرای (5S)نه تنها باعث ایجاد محیط کاری آراسته و منظم میشود، بلکه با اجرای اصولی آن می توان معیارها ورفتارهای فرهنگ صنعتی که یکی از کمبودهای اصلی واحد های صنعتی است را جبران کرد.
نظام (5S) از پنج اصل اساسی زیر تشکیل شده است که شامل :
1. سامان دهی و مرتب کردن (seiri):
در محیط های اداری این امر به خوبی مشهود است . وسایل ضروری تا حد امکان در دسترس قرار گرفته اند و وسایل غیر ضروری مورد نیاز در مکانی خاص نگهداری میشوند.
2. پاکیزگی محیط کار (seition ):
استقرار منظم و نامنظم نیرو ها، ماشین آلات ، تجهیزات و… برای مثال در کارگاههای جدید نظم بیشتری را می توان مشاهده کرد درحالیکه در کارگاههای قدیمی تر نظم به معنای واقعی مشاهده نمی شود. ولی به نظر می رسد که تجهیزات واشیاء به گونه ای قرار گرفته اند که تا حد امکان در دسترس باشند.
3. جدا کردن ضررویات از غیر ضروریات (seiso ):
حذف و تفکیک اشیاء زائد، زباله ، آلودگی ها و پاکسازی محل کار توسط کارگران انجام میشود.
4. استاندارد سازی و تداوم ( seiketsu):
بعنوان مثال خط کشی کف جهت عبور و مرور ماشین آلات که یکی از استاندارد های کارگاه های صنعتی میباشد، در هیچ یک از کارگاهها مشاهده و رعایت نمیشود .
5. سازمان یافتگی و انضباط
جمع بندی:
جهت برقراری ایمنی و کاهش ریسک به پایین ترین میزان ممکن بایستی آموزش و نگرشی متعادل نسبت به جنبه های مختلف از نظر زمان، تشخیص مشکل، میزان سختی و هزینه دست یابی انجام گیرد.
ما دوره آموزشی ” ایمنی عمومی “ را که بصورت تخصصی توسط اساتید مطرح امور آموزش مجتمع مس سرچشمه گردآوری شده ، بصورت رایگان در اخیتار شما قرار داده ایم تا بتوانیم در بهبود وضعیت ایمنی و کاهش زیان های احتمالی ناشی از خطرات، بر اساس اولویت های تعیین شده سهیم باشیم.
اخلاق حرفه ای چیست؟